ADHD to inaczej zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi. Często spotyka się określenie „zespół hiperkinetyczny”, i wiąże się z nim wiele zachowań, które niepokoją rodziców i nauczycieli. Jak podaje literatura przedmiotu dziecko z ADHD nie ma czegoś za dużo, ma natomiast za mało wewnętrznej kontroli i procesów hamowania reakcji na otaczające bodźce.
Po czym poznać dziecko z nadpobudliwością psychoruchową? Oto osiowe objawy:
- Kłopoty z kontrolą własnej impulsywności (np. wtrącanie się do rozmów osób dorosłych, reagowanie na każdy bodziec dochodzący z zewnątrz (bez refleksji związanej z konsekwencjami), mówienie zanim się pomyśli, co faktycznie chce się powiedzieć, nieumyślne niszczenie przedmiotów, nieadekwatna reakcja na zaczepki innych osób, agresywność i chęć odegrania się, krzyki, używanie wulgaryzmów, itp.),
- Nadmierna aktywność ruchowa (nieustanne wiercenie się, kręcenie, wkładanie nóg na krzesło w czasie siedzenia, wchodzenie pod stół, wstawanie z ławki, chodzenie po klasie, ruszanie stopami, przekładanie przedmiotów z ręki do ręki, wchodzenie na murki, skakanie z nich, itp.),
- Zaburzenia w koncentracji uwagi (duże trudności ze skupieniem się w czasie lekcji, niemożność zapamiętania tego, co nauczyciel mówi na zajęciach, nieumiejętność wyłonienia tego, co jest istotne z czytanego tekstu, niezdolność do śledzenia toku wypowiedzi współrozmówcy, kiedy jego wypowiedź jest zbyt długa, itp.).
Kiedy podejrzewa się u swojego dziecka ADHD bardzo istotna jest konsultacja psychiatryczna oraz psychologiczna. Czasem lekarz psychiatra dzieci i młodzieży może zaproponować przyjmowanie przez dziecko leków, które wpłyną na wszystkie osiowe objawy.
Jak postępować z dzieckiem, kiedy zdiagnozowano u niego ADHD?
- Jeśli lekarz psychiatra postawi dziecku diagnozę należy udać się do właściwej pod względem zamieszkania poradni psychologiczno-pedagogicznej w celu wydania opinii o pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która wskaże nauczycielom i rodzicom właściwe formy pracy z nim,
- Reakcja na niepożądane zachowanie dziecka powinna opierać się na konsekwencji i według zasady 5 „S”, czyli szybka (powinna nastąpić zaraz po przewinieniu), skuteczna (doprowadzona do końca), sprawiedliwa (odpowiednia do przewinienia), słuszna (konsekwencja powinna być związana z rzeczywistym przewinieniem dziecka), i słowna (absolutnie nie może być oparta na karaniu cielesnym),
- W relacji z dzieckiem nie moralizujemy, nie wygłaszamy przemówień, nie porównujemy go do innych czy siebie w podobnym wieku,
- Używamy krótkich pozytywnych komunikatów i upewniamy się, że dziecko je adekwatnie zrozumiało prosząc je o powtórzenie,
- Mówiąc do dziecka nawiązujemy kontakt wzrokowy, skupiając jego uwagę,
- Dostrzegamy sukcesy dziecka a nie porażki (paradoks dziecka z ADHD polega na tym, że dostaje ono uwagę otoczenia z reguły wówczas, gdy zachowuje się niewłaściwie),
- Ustalajmy plan dnia, według którego dziecko funkcjonuje (kolejność czynności, czas trwania, co po czym),
- Dbajmy o małą ilość bodźców zewnętrznych (czyli, kiedy dziecko robi lekcje na biurku ma tylko niezbędny długopis i zeszyt, itp.),
- Słuchajmy tego, co dziecko do nas mówi, okazujmy mu wsparcie i zrozumienie, pozwólmy zrozumieć uczucia i emocje towarzyszące mu w ciągu dnia, nauczmy je nad nimi zapanować i odreagować w bezpiecznych dla niego warunkach,
- Często powtarzajmy obowiązujące w domu, klasie, sklepie zasady oraz normy, w taki sposób, aby dziecko je rozumiało,
- Dajmy dziecku szansę na pozytywne wzmocnienia np. w postaci nagrody, gdyż jest to jedna z najskuteczniejszych metod wychowawczych.
Kamila Wiśniewska – psycholog
Na podstawie książki „Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci”, T. Wolańczyk, A. Kołakowski, M. Skotnicka, wyd. Bifolium, Lublin 1999.