Nazwa wywodzi się ze starogreckiego aphates, a oznacza osobę niemówiącą. . Taki jest źródłosłów, ale jednak afazja to zaburzenie nie tylko mowy, ale też zdolności komunikowania się różnymi kanałami. Dotyczy rozumienia i mówienia, czytania, pisania liczenia, a także odczytywania mowy ciała, poczucia czasu, pamięci, orientacji w przestrzeni oraz wielu innych zdolności. Nie da się bowiem oddzielić umiejętności mówienia od myślenia, pamięci i koncentracji. Więcej nawet – z formy i treści wypowiedzi, czyli tego, co i w jaki sposób mówimy, można wnioskować o kondycji naszego mózgu.
Przyczyną zaburzeń afatycznych jest zakłócenie pracy mózgu. Może ono powstać nagle lub być spowodowane procesem, który trwa od dłuższego czasu.
Typy afazji:
- Motoryczna (zamiennie ruchowa) – jej objawy dotyczą zaburzeń nadawania mowy. Pacjent ma w pełni lub w dużej mierze zachowane rozumienie tego, co mówią inni, jednak sam nie jest w stanie budować płynnych, prawidłowych wypowiedzi. Ma wiele symptomów.
- Sensoryczna (zamiennie czuciowa – inaczej impresyjna, płynna luz afazja Wernickego) – jej objawy dotyczą zaburzeń rozumienia, które również przekładają się na jakość wypowiedzi. Z powodu zakłóceń w obszarze słuchu fonematycznego, czyli zdolności analizy i syntezy dźwięków mowy, pacjent zupełnie lub częściowo nie rozumie mowy innych osób. Słyszy dobrze – nie ma uszkodzonego słuchu fizycznego – jednak w różnym zakresie nie rozumie znaczenia tego, co słyszy. Zaburzone jest przejście od sygnału dźwiękowego do znaczenia. nie jest w stanie nadawać właściwego sensu swoim wypowiedziom
- Mieszana (zamiennie czuciowo-ruchowa lub sensoryczno-motoryczna) – mamy z nią do czynienia gdy występują cechy afazji czuciowej i ruchowej, występują zaburzenia nadawania i odbierania mowy)
- Nominacyjna (nazywana inaczej – amnestyczną, nominalną lub anomią ) w przypadku osób z trudnościami z aktualizowaniem nazw – ten typ powoduje problemy z przywołaniem właściwej nazwy na przykład podczas rozmowy, jest to sytuacja, którą chyba wszyscy znamy: nie możemy sobie przypomnieć jakiegoś określenia czy czyjegoś nazwiska właśnie wtedy, gdy jest nam potrzebne. Osobom z tym rodzajem afazji może zdarzać się to bardzo często i to w odniesieniu do określeń przeważnie używanych.
- Całkowita (zamiennie totalna lub globalna) – to najcięższa postać afazji gdy chory ma niemal całkowicie zniesioną zdolność rozumienia i mówienia, pacjent wypowiada niezrozumiałe słowa czy zbitki głosek lub nie mówi wcale, często nie jest w stanie porozumiewać się nawet gestem, a jedynie za pomocą ruchów głowy, powiek i gałek ocznych. Rozumie tylko najprostsze, krótkie komunikaty albo w ogóle nie rozumie kierowanych do niego wypowiedzi.