Ćwiczenia dla pięcio – i sześciolatka

Jak rozwijać umiejętności matematyczne pięcio – i sześciolatka?

Na tym etapie warto zachęcać dzieci, aby liczyły jak najwięcej, bo matematyka jest wszędzie dookoła. Nie należy ograniczać się do liczenia palców dłoni, można liczyć dziesiątkami, jeśli dziecko już opanuje tę umiejętność, to liczymy setkami, tysiącami itp. Należy zadbać, aby pięcio- i sześciolatek wiedział, że obiekty możemy liczyć od początku do końca i od końca do początku, ponieważ to nie zmienia ich liczby – jest ich tyle samo. Aby przyswoił sobie taką umiejętność, musi rozumieć jakie znaczenie ma ostatni liczebnik – wskazuje liczbę wszystkich liczonych obiektów. W tym wieku powinna rozwijać się bardzo ważna umiejętność odróżniania liczenia błędnego od poprawnego – stanowi ona jedną z tych kompetencji, która świadczy o gotowości szkolnej dziecka.

Propozycje zabaw kształtujące umiejętności matematyczne u 5-,6-latków:

LICZENIE

Liczymy szybko – przygotuj dużą ilość kasztanów albo fasoli ok. 100. Wysyp je wszystkie i poproś, aby dziecko je szybko policzyło. Jak? To już zależy od dziecka, może szybko wypowiadać liczebniki. Warto zaproponować , aby pogrupować je dziesiątkami i wtedy policzyć.

Zabawy z pieniędzmi – dzieci w tym wieku zaczynają interesować się pieniędzmi. Warto zachęcać dziecko do przeliczania banknotów o różnych nominałach. Można zakupić „zabawkowe” pieniądze.

Liczymy wspak– dorosły zaczyna liczyć 1,2,3,4,5,6 itd. W pewnym momencie dziecko mówi „stop”, teraz zaczyna liczyć od tyłu i zamiana ról.

Ile samochodów jest na parkingu? – warto liczyć stojące samochody. Jeśli jednego dnia odwiedzacie kilka miejsc, możecie prównać gdzie było więcej.

Ile wagonów ma pociąg?– to często ulubiona zabawa dzieci, ile wagonów ma przejeżdżający pociąg?

Robimy zapasy na zimę – jeśli przygotowujecie przetwory na zimę to warto z dzieckiem zrobić ich spis. Ile jest słoików dżemów, ogórków kiszonych, kompotów itp. Zastanówcie się, których przetworów jest najwięcej, a których najmniej.

Buduję cyfry– dziecko już na pewno zetknęło się z cyframi ( służą do zapisu liczby). Warto zachęcać dziecko, aby układało cyfry z różnych przedmiotów np. zapałek, patyczków, sznurka, wstążek itp.

RACHOWANIE – 5-,6-latek stale podnosi swoje kompetencje w liczeniu. Kiedy coś liczy korzysta jeszcze z konkretów ( palce, patyczki, kasztany ). Niekiedy jednak może już dokonywać prostych obliczeń w pamięci. To najwyższy poziom umiejętności w rachowaniu.

Schodowa arytmetyka – będąc na klatce schodowej również można ćwiczyć umiejętność rachowania. Np. dziecko stoi na piątym schodku, a mama na 9, ile schodków musi pokonać dziecko aby dojść do mamy? Odwrotnie możemy poćwiczyć odejmowanie.

Dodajemy na dobranoc – podczas wieczornego czytania książeczki dziecko może policzyć ile stron przeczytał mu rodzic.

Matematyka w kuchni – to miejsce, gdzie można wymyślać mnóstwo zabaw związanych z liczeniem. Np. mamy wykonać sałatkę, na jedną porcję potrzebujemy 2 ziemniaki, 2 pietruszki, 1 seler, 1 por itp. Ile będziemy potrzebowali składników, aby wykonać sałatkę z dwóch porcji? Dziecko może układać składniki – np. ziemianki – na jedną porcję to 2 ziemniaki, na dwie porcje jeszcze dwa to ile to razem? ….

Ciepło-zimno– podczas oglądania pogody w telewizji można poćwiczyć rachowanie. Np. jeżeli prognoza wskazuje, że dziś będzie 12 stopni, a jutro 15, to o ile stopni wzrośnie temperatura? Tak samo można policzyć różnicę pomiędzy dniem a nocą. Można także zachęcić dziecko do prowadzenia dziennika obserwacji, w którym będzie zapisywać wskazania termometru. Później możecie prowadzić analizę wzrostów i spadków temperatury.

Wizyta na parkingu – jeżeli na parkingu stoją 3 samochody, a każdy ma 4 koła, to ile mają razem kół? Możecie obchodzić samochody i liczyć po kolei.

Kto jest starszy? – jeżeli dziecko ma 5 lat, a brat 8, to o ile lat jest starszy? Mama ma 35, a tata 37, kto jest starszy i o ile lat?

Zadania z treścią – warto podsuwać dzieciom zadania z treścią (np. mama kupiła 3 jabłka, 2 banany i pomarańczę, ile owoców kupiła mama?). Ważne są również tzw. problemy matematyczne, których nie da się rozwiązać z rożnych powodów np.

– „Po podwórku chodzą kury, kaczki i koty ile mają nóg?”

– „ Tata kupił 3 drożdżówki, 5 babeczek, 4 ciastka i 3 rurki z kremem – ile chlebów kupił tata?”

– „ Mama kupiła w sklepie 1 kg pomidorów, 1 kg cebuli i 2 litry mleka – ile mama zapłaciła za zakupy?”

DOMOWA EKONOMIA – kiedy zacząć rozmawiać z dziećmi o pieniądzach? Kiedy zaczynają się nimi interesować. Wychowanie ekonomiczne w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym spoczywa głównie na barkach rodziny. Dlatego warto poznać kilka zasad.

1. Pierwszy krok prowadzi do tego, aby dziecko zrozumiało sens wymiany „ jeden za jeden”, a ponieważ pieniądz traktuje jako przedmiot to wymiana dotyczy przedmiotów. Czyli przedmiot za przedmiot – np. jeden klocek za jeden samochodzik.

2. Drugi krok prowadzi do tego, aby dziecko poznało i zrozumiało sens umowy, którą stworzyli dorośli. Dotyczy ona wymiany, z tym, że suma pieniędzy, którą trzeba zapłacić, musi odpowiadać cenie towaru, który kupujemy np. za piłeczkę trzeba zapłacić np. 5 zł.

3. Trzeci krok prowadzi do tego, aby dziecko zrozumiało istotę systemu monetarnego, czyli rozpoznawało nominały monet i banknotów, a także rozmieniało rożne nominały, aby zapłacić określoną kwotę za towar, który kupuje.

Zabawa w sklep – ulubiona zabawa dzieci. Nadajcie ceny przedmiotom, które macie w domu. Przyjrzyjcie się monetom i banknotom ( można wykorzystać zabawkowe pieniądze ) i kupujcie, sprzedajcie, wydawajcie resztę, zaczynając od najprostszych działań.

Ile to kosztuje? – dzięki tej zabawie dziecko nauczy się, że istnieje coś takiego jak umowa, zrozumie, że za dany produkt musi zapłacić określoną sumę. Przygotuj pieniądze i wybierzcie się np. do lodziarni, przeczytaj cennik i pozwól dziecku wybrać tyle gałek lodów, aby wystarczyło pieniędzy. Niech dziecko zamówi samodzielnie i zapłaci. Oglądnijcie paragon, pokaż gdzie znajduje się cena towaru, kwota, którą otrzymał sprzedawca i reszta, którą dostał klient.

Samodzielne zakupy – ustal z dzieckiem do jakiego sklepu pójdziecie i co będziecie kupować, zróbcie listę zakupów, kilkulatek może narysować co będzie chciał kupić, ustalcie kwotę jaką może wydać. W sklepie pozwól, aby to dziecko robiło zakupy. Po powrocie do domu przejrzyjcie paragon, porozmawiajcie o emocjach jakie towarzyszyły dziecku podczas zakupów.

MYŚLENIE PRZYCZYNOWO-SKUTKOWE – warto pomóc dziecku w poznawaniu rzeczywistości wieloma zmysłami. Należy pozwolić maluchowi działać, przesuwać, przelewać, przesypywać, przenosić, składać, rozkładać i rozmawiać z nim o otaczających zjawiskach. Codzienne życie obfituje w wiele algorytmów. Są nimi przepisy kulinarne, organizacja wydarzeń , np. przyjęcie ( lista gości, menu, plan przyjęcia, sprzątanie po imprezie). Należy zadbać, aby po wszystkim porozmawiać z dzieckiem, co udało się zrobić, a co możemy poprawić w przyszłości.

Wybieramy wakacje – pozwól, aby dziecko uczestniczyło we wszystkich etapach planowania wyjazdu. Ustalcie, gdzie chcecie jechać, jaki macie budżet, rezerwujcie noclegi. Ustalcie, co warto zwiedzać, gdzie będziecie jeść i wspólnie pakujcie walizki.

Magnetyczna siła– płytkie pudełko wypełnij piaskiem, aby zakrył dno i włóż do niego jeden magnes, drugim magnesem umieszczonym od spodu pudełka przesuwaj ten znajdujący się na górze i zobacz co dzieje się z piaskiem, możecie tworzyć rożne wzory…

Warto z dziećmi wykonywać różne eksperymenty, aby obserwowało jak zmienia się otoczenie, z czego wynikają zmiany, jakie niosą konsekwencje.

KLASYFIKACJA – pięcio i sześciolatek potrafi grupować słowa ze względu na znaczenie, np. nazwy kolorów, zwierząt. Sprzątanie, roznoszenie rzeczy po praniu, rozpakowywanie zmywarki to świetne ćwiczenia w klasyfikowaniu. Można do tego dorzucić porządkowanie książek, np. przeczytanych, z obrazkami, grubych, cienkich itp. W tym wieku dzieci uwielbiają kolekcjonować różne rzeczy, warto rozmawiać z nimi o podobieństwach, różnicach, zastosowaniu itp.

RYTMY

Układankowe rytmy – poproś, aby dziecko ułożyło rytm zgodnie z zasadą klocek-kasztan, klocek-kasztan, potem wariant trudniejszy, trójelementowy, np. klocek-kaszan-fasolka.

Przekładanie rytmów na gesty – podporządkujcie każdemu elementowi rytmu jakiś gest np. klocek to klaskanie, kasztan tupnięcie, fasolka podskok…

Dzień, noc, dni tygodnia, miesiące to także rytmy – utrwalajcie nazwy pomagając sobie np. wierszykami.

ORIENTACJA W PRZESTRZENI – wiek 5 i 6 lat, to okres, gdzie trzeba zadbać, aby dziecko prawidłowo rozróżniało strony ciała. Warto zakładać dziecku na lewą rączkę np. frotkę, bransoletkę. Dlaczego od lewej? Bo od tej strony czytamy i piszemy. To pomoże dziecku także w orientacji np., kiedy mówimy, że skręcamy w lewo.

Domowy tor przeszkód – ustawcie z dzieckiem tor przeszkód, z krzeseł, poduszek, koców i zadaniem dziecka będzie je pokonywanie wg instrukcji np. skręć w prawo, przejdź pod krzesłem, obrót do tyłu itp.…

Dyktowany rysunek – zadaniem dziecka jest rysowanie tego, co usłyszy, np. na ” środku kartki narysuj domek, po lewej stronie drzewo, nad domkiem leci ptaszek”….itp.

MIARY- warto zaproponować zabawy, które pomogą w posługiwaniu się linijką, miarą, wprowadzać odpowiednie słownictwo (metry, centymetry).

Kto jest wyższy? – zmierzcie razem z dzieckiem “na oko” wszystkich członków rodziny i ustalcie kto jest najwyższy, kto najniższy, kto jest większy od szafy, kto jest mniejszy od lodówki itp.

Mierzymy wzrost – przygotuj miarkę o długości co najmniej 150 cm i przyklej ją do ściany, w miejscu, które dziecko dobrze widzi. Oznaczajcie wzrost i daty, niech dziecko liczy ile już urosło.

Krok za krokiem – zmierzcie ile kroków jest od łazienki do pokoju, od domu do placu zabaw. Warto porozmawiać, że dorosły robi większe kroki, a dziecko mniejsze. Do pomiarów różnych rzeczy można wykorzystać także własne miary, np. łokieć, dłoń. Niech dziecko mierzy szerokość łóżka, wysokość krzesła itp.

Wycieczka z mapą – wybierając się w podróż warto zaplanować wraz z dzieckiem podróż z mapą, zaplanujcie ile zrobicie kilometrów, niech dziecko zobaczy na mapie odległości pomiędzy miastami, sprawdzi przystanki itp.

GEOMETRIA – dziecko 5-,6- letnie powinno jak najwięcej budować, konstruować z klocków, papieru, rolek po papierze toaletowym, kubków plastikowych itp.

Mały architekt – zbierzcie różne kolorowe gazety, zachęć dziecko, aby powycinało obrazki i na dużej kartce papieru wykonało np. projekt ogrodu marzeń, palcu zabaw itp.

Konstrukcje z nietypowych materiałów – można wykorzystać słomki, rolki po papierze, kartoniki po herbacie. Niech dziecko pomaluje, ponacina w odpowiednich miejscach i tworzy różnorodne konstrukcje.

Warto wykorzystać także stare gotowe pomysły np. łączenie po kropkach, sklejanie lub składanie z elementów np. statku, samolotu, rożnych figurek, układanie kształtów z samych kółek, kwadratów, trójkątów.

GOTOWOŚĆ SZKOLNA – dziecko kończące przedszkole powinno osiągnąć kluczowe umiejętności matematyczne, poniżej znajduje się niezbędne minimum jakie dziecko powinno opanować w zakresie:

LICZENIE – liczy od 0 do 10

RACHOWANIE

  • dodaje i odejmuje w zakresie od 0 do 10 na konkretnych obiektach ( palce, kasztany, patyczki),

  • wie jak wyglądają cyfry,

  • umie nazwać liczby zapisane za pomocą cyfr,

  • zna i sprawnie posługuje się znakami +,-,=,

  • umie porównać liczebność zbiorów i wskazuje, w którym jest więcej/mniej elementów,

  • rozróżnia banknoty i monety o niskich nominałach,

MYŚLENIE PRZYCZYNOWO-SKUTKOWE

  • potrafi układać w porządku chronologicznym krótkie, czteroobrazkowe historyjki, umie je opowiedzieć układając logicznie ciąg zdarzeń.

KLASYFIKACJA

  • potrafi podzielić wybrane przedmioty np. według kształtu, koloru, przeznaczenia itp.

RYTMY

  • układa przedmioty w szeregu według określonej zasady,

  • eksperymentuje z rytmem w muzyce.

ORIENTACJA W PRZESTRZENI

  • umie odróżnić stronę prawą od lewej ( która ręka jest prawa, co to znaczy skręcić w lewo, a co w prawo ) oraz wiedzieć, którą rękę podnosi ktoś, kto stoi naprzeciwko,

  • zna i umie nazywać stosunki przestrzenne: nad, pod, z lewej, z prawej, u góry, obok, wysoko, nisko itp.

MIARY

  • posługuje się pojęciami wczoraj, jutro, wieczorem, rano,

  • nazywa dni tygodnia, miesiące, pory roku,

  • umie ustalić co jest wyższe, niższe, dalej, bliżej.

GEOMETRIA

  • wie jaki kształt mają podstawowe figury geometryczne koło, kwadrat, prostokąt, trójkąt.

Opracowała Anna Morawska na podstawie materiałów szkoleniowych i pozycji „Dziecinnie prosta matematyka”.