Pamięć jest to zdolność do rejestrowania i ponownego przywoływania wrażeń zmysłowych, skojarzeń oraz informacji.
Pamięć krótkotrwała – utrzymuje się od kilku sekund lub minut do nawet kilku godzin. Ma ograniczoną pojemność, wymaga ciągłych powtórzeń i łatwo ulega zaburzeniu. Ulega ona osłabieniu i dawne niepowtarzane informacje są w niej wypierana przez nowe.
Pamięć długotrwała – pozwala zachować ślady dużej ilości doznań w sposób trwały lub przez bardzo długi czas i ma nieograniczoną pojemność.
W procesach pamięci wyodrębnia się trzy fazy:
- zapamiętywanie (rejestracja informacji)
- przechowywanie
- przypominanie (odtwarzanie)
Ze względu na powiązanie pamięci z zaangażowaniem poszczególnych zmysłów istnieje pamięć:· wzrokowa, słuchowa, ruchowa, dotykowa, smakowa, węchowa. Naukowcy twierdzą, że ćwiczenia pamięci korzystnie wpływają na funkcjonowanie mózgu.
Przykładowe ćwiczenia dla młodszych dzieci:
- Rozłożyć na stole kilka przedmiotów. Dziecko ma na nie popatrzeć, potem zamknąć oczy i wymienić je z pamięci.
- Dziecko stara się zapamiętać szczegóły, przedmioty, wygląd pomieszczenia. Następnie wychodzi, a my zmieniamy kilka drobiazgów. Zadaniem dziecka jest stwierdzenie „co się zmieniło”.
- Z lewej strony kartki rysujemy jedna pod drugą kilka figur coraz bardziej skomplikowanych. Dziecko próbuje je zapamiętać. Następnie zakrywamy rysunki i prosimy, żeby dziecko odtworzyło je z prawej strony kartki.
- Zabawa w rymowanie. Mówimy dziecku wyrazy a ono dobiera do nich rymy: grom – dom, bułka – pólka, kalka – lalka, itp.
- Pokazujemy dziecku kolorowy obrazek. Dziecko przez chwilę patrzy na niego. Następnie zadajemy pytania: „Ile było baloników?”, „Jakiego koloru był piesek?”, „Co chłopiec trzymał w ręce?” itp. Uczymy się z dzieckiem krótkich wierszyków, np. J. Brzechwa „Sto bajek”.
- Puzzle” – pokazujemy dziecku rysunek i prosimy aby dłużej mu się przyjrzało. Następnie bierzemy nożyczki rozcinamy go na kilka nierównych części, mieszamy je i prosimy dziecko aby ułożyło obrazek zgodnie z tym co zapamiętało.
- Powtarzamy dziecku 10 razy pewną sekwencję słów (np.: KOMIN, KACZKA, KANAPA, KRZESŁO, KROWA, KOT, KACZKA, KOGUT, KURA), a następnie prosimy aby powtórzyło wyrazy w tej samej kolejności. „Zwierzęta” – puszczamy dziecku nagrane na taśmie odgłosy zwierząt (np.: koń, kogut, kaczka, pies, krowa, kot, kukułka itp.) i prosimy, aby odgadło jakie zwierzęta wydawały te odgłosy jednocześnie je naśladując.
Przykładowe ćwiczenia dla starszych:
Do głównych rodzajów technik pamięciowych, zaliczamy:
- Skojarzenia: łączenie nowych informacji z już zapamiętanymi
- Porządkowanie i grupowanie: według przyjętych zasad, np. podobieństwa znaczeniowego, formalnego, fonetycznego
- stosowanie praw zapamiętywania: wykorzystanie obu półkul mózgowych i ich potencjału (kolory, kształty, symbole, obrazy, dźwięki, rytm, wyróżnianie się),
- skróty językowe: np. połączenie pierwszych liter nazw w jedno słowo, lub zdanie (Kolory tęczy: Czemu Patrzysz Żabko Zielona Na Fanfarona).
1. Łańcuchowa metoda skojarzeń.
Przeczytaj tylko raz listę podanych niżej 10 słów i postaraj się je zapamiętać w kolejności: statek, drzewo, aleja, sofa, dom, szyba, miód, dachówka, robot, noc.
Jeśli próba wypadła pomyślnie – brawo. Jeśli nie zapamiętałeś przeczytaj je jeszcze raz ale układając z nimi historyjkę. Im bardziej absurdalna i humorystyczna tym lepiej.
np. Na polanie wylądował statek kosmiczny obok wielkiego drzewa. Opodal była aleja, która prowadziła do sofy stojącej tuż przy murze jakiegoś domu. Dziwny budynek miał szyby oblepione miodem. Dachówki do tej budowli wykonał robot przez jedną noc.
A jak teraz zapamiętałeś?
2. Mnemotechniki, mnemoniki, czy techniki pamięciowe to ogólna nazwa sposobów ułatwiających zapamiętanie, przechowywanie i przypominanie sobie informacji. Dzięki technikom pamięciowym, można w niezwykle szybki i łatwy sposób zwiększyć zakres i trwałość pamięci.
3. Metoda haseł może być zastosowana w sytuacji, kiedy stajemy przed koniecznością zapamiętania określonego zestawu cyfr w odpowiedniej kolejności. Polega ona na przyporządkowaniu konkretnej cyfrze odpowiedniego bodźca wywołującego. W praktyce sprowadza się ona do układania wierszyków lub zdań, w których bodźce te występują po sobie.
4. Metoda miejsca polega na przyporządkowaniu elementów, które należy zapamiętać określonym miejscom w dobrze znanym pomieszczeniu lub budynku. Przypominanie w tej metodzie polega na “poruszaniu się” w tym wnętrzu. Ciekawostką może wydać się fakt, że metodę miejsca stosowali już średniowieczni mnisi.