Ćwiczenia sprawności grafomotorycznej stanowią bardzo ważny etap przygotowania dziecka do nauki czytania i pisania. Ich celem jest udoskonalenie sprawności rąk oraz koordynacji wzrokowo – ruchowej. W zależności od stopnia obniżenia sprawności manualnej można stosować kolejno:
- ćwiczenia rozmachowe mające na celu rozluźnianie napięcia mięśni ramienia i przedramienia,
- ćwiczenia manualne usprawniające małe ruchy ręki – dłoni, nadgarstka i palców,
- ćwiczenia graficzne usprawniające drobne ruchy ręki ułożonej w pozycji jak przy pisaniu.
Ćwiczenia rozmachowe – rozluźnianie napięcia mięśni ramienia i przedramienia:
- zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn – kartonów, arkuszy szarego papieru, dużym pędzlem ruchami pionowymi i poziomymi z zachowaniem kierunku od lewej do prawej, z góry na dół
- zamalowywanie dużej powierzchni ograniczonej konturem ( duże konturowe rysunki)
- pogrubianie konturów dużych form geometrycznych i dużych rysunków
- malowanie dużych form kolistych z zachowaniem kierunku pisania owali liter (odwrotnie do ruchu wskazówek zegara, zaczynając do miejsca cyfry 2 na tarczy zegarowej) płynnym, ciągłym ruchem
- malowanie dużych form falistych i szlaków.
Ćwiczenia manualne – usprawnianie małych ruchów ręki – dłoni, nadgarstka i palców:
- montowanie konstrukcji z gotowych elementów – klocków, krążków
- układanki płaskie (obrazkowe, geometryczne) klockowe, wtyczkowe z zachowaniem stopniowania trudności: na wzorze, według wzoru, i bez wzoru ( z pamięci lub domysłu)
- modelowanie z plasteliny, modeliny i innych tworzyw plastycznych zaczynając od prostych form, jak kulki, wałeczki, do coraz bardziej złożonych, wymagających łączenia różnych elementów
- nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków przez otworki w tekturkach
- zwijanie sznureczka, wężyka według wzoru, np. spirali, kwadratu itp.
- wycinanie z papieru z uwzględnieniem stopnia trudności: cięcie po linii prostej, falistej, wycinanie form geometrycznych i konturowych rysunków
- wycinanki – naklejanki z papieru, materiału, włóczki…
- wydzieranki – naklejanki
- szycie ściegiem fastrygowym – przewlekanie igły z nitką przez otworki w tekturze
- łamanki papierowe – łódeczki, samoloty, czapki
- ćwiczenia sprawnych ruchów palców i rozluźniające napięcie mięśniowe, np. naśladowanie gry na pianinie, pisanie na maszynie, odtwarzanie rytmu deszczu, strząsanie wody z palców, wytrzepywanie piasku z rękawa itp.
- stemplowanie (stempelki konturowe zwierząt, kwiatów, samochodów…) tworzenie za pomocą stempli kompozycji z figur geometrycznych
Ćwiczenia graficzne – usprawnianie drobnych ruchów ręki ułożonej w pozycji jak przy pisaniu:
- pogrubianie konturów, czyli wodzenie po wzorze – figury geometryczne, proste szlaczki ( wysokość 3-4 cm), kontury obrazków
- rysowanie wzorów po śladzie kropkowanym lub kreskowanym
- rysowanie za pomocą szablonów figur geometrycznych i nieskomplikowanych przedmiotów, według stopnia trudności: szablony wewnętrzne ( wycięty otwór w tekturce lub tworzywie) i szablony zewnętrzne ( wycięty kształt do obrysowania)
- kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną, rysowanie na folii lub szkle
- zamalowywanie kredkami małych przestrzeni (konturów geometrycznych, konturów stempelków, obrazków z książeczek do malowania)
- kreskowanie – wypełnianie konturów kolorem a pomocą równoległych kresek poziomych lub pionowych ( z zachowaniem kierunków: od lewej do prawej, z góry na dół)
- rysowanie szlaczków literopodobnych w liniaturze, w zmniejszającym się stopniowo wymiarze aż do liniatury zeszytu, według stopnia trudności: wodzenie po wzorze, kończenie rozpoczętego wzoru i odwzorowywanie
- odtwarzanie układów linearnych z elementów powtarzających się cyklicznie, różniących się kształtem lub kolorem ( np. kwadrat, kółko, trójkąt, białe kółko, czerwone kółko, niebieskie kółko itp.) w liniaturze zgodnie z kierunkiem pisania
- rysowanie szlaczków obrazkowych ( układów linearnych) w liniaturze, z godnie z kierunkiem pisania
- rysunki dowolne kredkami świecowymi lub ołówkowymi.