Myślenie twórcze jest nieodłącznym składnikiem zdrowia psychicznego, jednym ze sposobów samorealizacji, sprzyja osiąganiu sukcesów. Można je rozwijać poprzez wzbudzanie twórczej aktywności dziecka (otwartości, spontaniczności i twórczego stylu życia)
W domu rodzinnym poprzez stymulowanie do:
- dostarczania materiałów rozwijających wyobraźnię dziecka (książek, albumów, edukacyjnych programów komputerowych itp.);
- wskazywania i udostępniania źródeł, które wzbogacają obrazowość języka (np. baśnie ludowe, mity, legendy);
- stwarzania dziecku przestrzeni pozwalającej na swobodny czas na myślenie i marzenia na jawie tak, by miało czas na zadumę i namysł (autorefleksję, tworzenie niestereotypowych pomysłów), a nie na w pełni zorganizowany czas wypełniony zajęciami pozalekcyjnymi;
- zachęcania dziecka do utrwalania swoich pomysłów, np. w postaci rysunków, figur z plasteliny, projektów z kartonu, krótkich notatek;
- nadawania wytworom dziecka skończonej formy (oprawianie rysunków dziecka, złożenie tomiku z wierszy, organizacja wernisażu, np. fotografii dla rodziny i znajomych czy też w szkole);
- akceptacji naturalnej skłonności dziecka do odmiennego spojrzenia na otaczający świat;
- docenianie, chwalenie przejawianej przez dziecko indywidualności;
- zostawianie dziecku zupełnej swobody w pisaniu wypracowań szkolnych, esejów itp., unikając ich przeredagowywania, poprawiania napisanych tekstów;
- zachęcanie do zabaw słownych.
W szkole podczas uczenia się, pozwalając uczniowi być twórczym w myśleniu i działaniu poprzez:
- docenianie, chwalenie myślenia twórczego;
- uwrażliwianie na bodźce istniejące w otoczeniu;
- zachęcanie do manipulowania przedmiotami, ideami i przekształcania ich w nowe treści, wytwory;
- uczenie sposobów systematycznej analizy i oceny każdego pomysłu;
- nienarzucanie sztywnych schematów myślenia i działania;
- tworzenie i utrwalanie twórczej atmosfery (swoboda w przestrzeni i zachowaniu);
- uczenie, by dziecko ceniło własne twórcze myślenie (np. zapiski pomysłów);
- wzmacnianie na forum klasy oryginalności pomysłów dziecka z jednoczesnym wskazywaniem możliwości ich zastosowania w realnym życiu;
- dostarczanie informacji dotyczących procesu twórczego;
- wspieranie i ocenianie uczenia się inicjowanego przez samego ucznia;
- zadawanie kontrowersyjnych pytań, włączanie poczucia humoru;
- stwarzanie sytuacji wymagających nieszablonowego myślenia, nowych rozwiązań;
- zapewnianie okresów wzmożonej aktywności i względnego spokoju;
- utrwalanie zwyczaju pełnej i konsekwentnej realizacji pomysłów;
- pozwalanie na wyrażanie i rozwijanie konstruktywnego, zdrowego krytycyzmu;
- zachęcanie do zdobywania wiedzy z różnych dziedzin;
- zachęcanie do prezentowania prac twórczych (wystawy, gazetki szkolne klasowe, kroniki, albumy, prace plastyczne, wiersze, samodzielnie wykonane pomoce do zajęć);
- organizowanie warsztatów twórczych, np. twórczego myślenia, doskonalenia pamięci;
- organizowanie zajęć psychoedukacyjnych służących rozpoznawaniu własnych umiejętności, rozwijaniu uzdolnień interpersonalnych, doskonaleniu technik uczenia się.
Uczeń zdolny wymaga ciągłego podtrzymywania motywacji poprzez:
- zauważanie jego potrzeb;
- ustawienie poprzeczki zadań i celów do realizacji – w porozumieniu z uczniem, a następnie stosowanie pozytywnych wzmocnień oraz rozmowy motywującej na każdym etapie realizacji założonych celów;
- stworzenie atmosfery, w której niepowodzenie nie oznacza przegranej, ale stanowi informację zwrotną o tym, co należy zmienić, poprawić, by osiągnąć sukces;
- wykorzystanie wzorców osobowych, przykładów, by zachęcać do sukcesu;
- okazywanie uznania i chwalenie osiągnięć;
- nagradzanie współpracy;
- pozwalanie, by dziecko nie zgadzało się z dorosłym, było krytyczne i stosowało argumenty popierające jego stanowisko, ale z zachowaniem zasad konstruktywnej krytyki i szacunku;
- powierzanie organizacji uroczystości szkolnych, wycieczek;
- powierzanie organizacji konkursów, prowadzenia gazetek szkolnych;
- powierzanie organizowania pomocy dla uczniów, którzy mają trudności w nauce;
- stymulowanie uczniów do uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych/pracy w kołach zainteresowań,
Motywowanie do wzmacniania kontaktów społecznych ucznia zdolnego.
Stymulacja kontaktów społecznych dziecka zdolnego umożliwia jego harmonijny rozwój, często stanowi przeciwwagę do nadmiernej stymulacji poznawczej. Wzmacnianie kontaktów społecznych może odbywać się poprzez:
- organizowanie pracy w zespole;
- naprzemienne przydzielanie dziecku zdolnemu funkcji lidera i członka zespołu;
- nagradzanie za zachowania wskazujące na gotowość ucznia do współpracy z zespołem klasowym, umiejętność czekania na własną kolej, niesienie pomocy rówieśnikom, dzielenie się wiedzą,
- organizowanie zajęć psychoedukacyjnych, których celem jest nauka współpracy i komunikacji w zespole, rozpoznawania własnych emocji w relacji z innymi osobami;
- stymulowanie do uczestnictwa w grach i zabawach zespołowych, w tym także na lekcjach wychowania fizycznego.
Na podstawie materiałów szkoleniowych przygotowała Anna Morawska