Komunikacja towarzyszy nam od początku do końca życia. Stanowi element niezbędny do nawiązywania relacji między ludźmi, jest podstawą funkcjonowania społecznego.
Pierwszym skojarzeniem z komunikacją interpersonalną jest rozmowa. Jednak komunikat ustny jest jedynie elementem większej całości. Pamiętajmy, że milczenie to też komunikat.
Bardzo istotna jest komunikacja niewerbalna, która zwykle przekazuje więcej niż wypowiadane słowa. To ona stanowi większą część tego, co chcemy przekazać odbiorcy. To powszechnie znana mowa ciała – czyli nasze gesty, postawa, mimika, ale również nasz wygląd, strój, ton głosu, zapach, kontakt wzrokowy, kontakt fizyczny, dystans między nadawcą a odbiorcą, organizacja przestrzeni itp. Czasem subtelny gest znaczy więcej niż potok słów.
Umiejętność dobrego porozumiewania się z innymi jest bardzo ważna z perspektywy naszego rozwoju. Pomaga bowiem budować pozytywne kontakty z innymi, unikać konfliktów, a także zwiększać skuteczność stosowanej przez siebie perswazji.
Skuteczna komunikacja w rodzinie pokazuje dzieciom, jak przejść przez życie. Sposób w jaki się wypowiadamy, słuchamy i rozwiązujemy konflikty wpływa bowiem na nasze życie zawodowe, osobiste i społeczne. To jak dobierać słowa, słuchać, nie oceniać i okazywać empatię, nauczy dzieci skutecznie komunikować się z innymi. Będą one zatem rozwijać umiejętności, które wpłyną na wszystkie ich przyszłe strefy rozwoju.
Negatywne uczucia (np. złość, gniew, frustracja) ustępują, gdy dziecko uczy się skutecznie komunikować swoje uczucia. Może to zmniejszyć częstotliwość kłótni i krzyków w rodzinie, a także zwiększyć zadowolenie i chęć do dzielenia się uczuciami.
Co pomaga w dobrej komunikacji?
Nie oceniaj, nie interpretuj, nie dawaj od razu „dobrych rad”.
Dbaj o prostotę i przejrzystość języka, używaj języka zrozumiałego dla rozmówcy.
Zachowaj odpowiednią odległość. Każdy człowiek ma swoją „osobistą przestrzeń”. Właściwa odległość to co najmniej 60 cm – po 30 centymetrów dla każdej ze stron.
Utrzymuj kontakt wzrokowy.
Jeśli rozmawiasz z małym dzieckiem, bądź na równi z nim (przykucnij, usiądź niżej).
Unikaj „gadulstwa”, stosuj zasadę: minimum słów – maksimum treści.
Dostosuj tempo mówienia i ton głosu do sposobu mówienia partnera.
Unikaj wszystkiego, co mogłoby rozmówcę zniechęcić lub wywołać w nim poczucie zagrożenia (np. słuchanie w milczeniu, „kamienna twarz”, unikanie kontaktu wzrokowego, zadawanie pytań zamkniętych).
Nie wyciągaj na siłę informacji, nie zarzucaj „gradem pytań”.
Sprawdzaj, czy jesteś dobrze rozumiany.
Uważnie słuchaj drugiej strony i potwierdzaj to (możesz mówić: „aha”, „hm” itp.).
Co przeszkadza w dobrej komunikacji?
Brak zainteresowania (np. niedopuszczanie rozmówcy do głosu, przerywanie, równoczesne zajmowanie się czymś innym itp.).
Brak „wspólnego języka” (np. rozmówca używa naukowego słownictwa, wtrąca pojęcia abstrakcyjne, wyrazy z języka obcego).
Negatywny stosunek do rozmówcy.
Krytykowanie, osądzanie.
Niewłaściwe miejsce lub czas rozmowy (hałas, zbyt duża grupa osób, brak intymności, późna pora, złe samopoczucie).
Trudności w utrzymaniu uwagi i odwracanie uwagi od tematu rozmowy.
Skracanie dystansu.
Nadmiar informacji w jednym komunikacie.
Rozkazywanie, grożenie, straszenie.
Żeby usprawnić swoją komunikację interpersonalną, trzeba popracować nad sobą. Na rynku można znaleźć ogromną ofertę literatury i filmów zachęcających do poprawy komunikacji. Warto korzystać z warsztatów i treningów.
Opracowała:
Beata Tumiłowicz – pedagog